خمیر ماهی یک خوراک پرپروتئین است که از یک یا چند نوع ماهی به عنوان مواد اولیه استفاده می‌کند و با فرآیندهای چربی‌زدایی، خشک‌سازی و خرد کردن پردازش می‌شود. کشورهای اصلی تولید خمیر ماهی در جهان عبارتند از پرو، شیلی، ژاپن، دانمارک، ایالات متحده، اتحاد جماهیر شوروی سابق، نروژ و غیره. در میان آن‌ها، حجم صادرات بین پرو و شیلی حدود 70٪ از کل حجم تجارت را تشکیل می‌دهد. بسیاری از محققان نیز در حال تحقیق جایگزین‌هایی برای خمیر ماهی هستند، اما تاکنون هنوز نتوانسته‌اند جایگزینی برای آن پیدا کنند به دلیل غنای اجزای خمیر ماهی.
اجزای خمیر ماهی
ارزش زیستی بالا در خمیر ماهی
محتوای پروتئین ماهی وارداتی با کیفیت بالا بیش از 60٪ است، و برخی تا 70٪ نیز می‌رسد؛ محتوای انواع اسیدهای آمینه بالا و متعادل است، بنابراین ارزش زیستی آن نیز بالا است و یک خوراک حیوانی با کیفیت بالا برای رژیم‌های متعادل طیور است.
انرژی بالاتر
خمیر ماهی چرب‌تر است و خمیر ماهی وارداتی حدود 10% چربی دارد؛ بنابراین، انرژی متابولیزه در خمیر ماهی معمولاً برای مرغ‌ها 11.7-12.55 مگاژول بر کیلوگرم است. اما چربی آن به راحتی اکسید می‌شود، که اغلب منجر به کمبود ویتامین A و ویتامین E با اکسیداسیون روغن می‌شود. در عین حال، اکسیداسیون چربی گرما تولید می‌کند، که یکی از دلایل آتش‌سوزی خود به خود خمیر ماهی است.
محتوای بالای کلسیم و فسفر
خمیر ماهی حاوی 3.8%-7% کلسیم، 2.76%-3.5% فسفر است و نسبت کلسیم به فسفر 1.4-2:1 است. هر چه کیفیت خمیر ماهی بهتر باشد، میزان فسفر آن بالاتر است و نرخ استفاده از فسفر 100% است. اما در طول فرآیند نگهداری، به دلیل تجزیه شیمیایی، فسفر آزاد می‌شود و به فسفر عنصری تبدیل می‌شود. فسفر عنصری نقطه اشتعال بسیار پایینی دارد و می‌تواند بدون شعله باز طبیعی باشد. این دومین دلیل است که خمیر ماهی در طول نگهداری به راحتی آتش‌سوزی خود به خود می‌گیرد.
محتوای بالای عناصر ریز
خمیر ماهی حاوی شش نوع عنصر ریز است که به طور خاص توسط مرغ‌ها استفاده می‌شود، به ویژه روی و سلنیوم که بیشترین مقدار را دارند. بر اساس تجزیه و تحلیل، هر کیلوگرم خمیر ماهی دریایی حاوی 97.5-151 میلی‌گرم روی است، خمیر تن ماهی تا 213 میلی‌گرم، و خمیر ماهی آب‌زی 60 میلی‌گرم؛ خمیر ماهی دریایی حاوی 1.5-2.2 میلی‌گرم سلنیوم بر کیلوگرم است، و خمیر تن ماهی تا 4-6 میلی‌گرم.
استخوان ماهی 
پودر ماهی
غنی از ویتامین‌های B در خمیر ماهی
به ویژه غنی از کولین و ویتامین B2. بر اساس تجزیه و تحلیل، هر کیلوگرم خمیر ماهی پروی حاوی 27.1 میلی‌گرم ویتامین B، 9.5 میلی‌گرم پانتوتنیک اسید، 390 میکروگرم ویتامین H، 0.22 میلی‌گرم اسید فولیک، 3978 میلی‌گرم کولین، 68.8 میلی‌گرم نایاسین و 110 میکروگرم ویتامین B12 است.
هضم‌پذیری بالا
هضم‌پذیری پروتئین و چربی خمیر ماهی توسط مرغ‌ها به ترتیب 91%-93% و 78%-91% است.
محتوای بالای نمک
محتوای نمک در خمیر ماهی وارداتی حدود 1.5%-2.5% است. استاندارد ملی برای خمیر ماهی داخلی 4% برای خمیر ماهی درجه یک و دوم، و 5% برای خمیر ماهی درجه سوم است، اما در واقع، خمیر ماهی بدون افزودنی بیشتر از این استاندارد است و برخی تا 15%-20% نیز می‌رسد؛ در سال‌های اخیر، بیشتر خمیر ماهی‌های تقلبی دارای محتوای نمک کم هستند و برخی کمتر از 1% است. به دلیل محتوای نمک بالا، خمیر ماهی به راحتی رطوبت جذب می‌کند، که به تکثیر باکتری‌ها، کپک‌ها و مخمرها کمک می‌کند و باعث افزایش دما، تجمع، کپک‌زدگی و حتی آتش‌سوزی خود به خود می‌شود. این یکی دیگر از دلایل است که خمیر ماهی در طول نگهداری مستعد آتش‌سوزی خود به خود است.
در مجموع، خمیر ماهی نه تنها یک خوراک پروتئینی عالی برای حیوانات است که پروتئین و اسیدهای آمینه را متعادل می‌کند، بلکه یک خوراک مناسب برای تعادل مواد معدنی، به ویژه عناصر ریز است.
مواد اولیه ماهی خشک
به طور کلی، مواد اولیه خمیر ماهی شامل ماهی، آبزیان کم‌ارزش و ضایعات فرآوری مانند سر، دم، استخوان، باله و غیره است. کیفیت خمیر ماهی تولید شده به شدت با کیفیت ماهی مرتبط است. استفاده از ماهی فاسد به عنوان مواد اولیه برای خمیر ماهی نه تنها بر تولید خمیر ماهی تأثیر می‌گذارد بلکه باعث آلودگی محیط زیست می‌شود.
دو روش مختلف برای طبقه‌بندی خمیر ماهی
اولین روش بر اساس طبیعت و رنگ مواد اولیه طبقه‌بندی می‌شود، که به خمیر ماهی عادی (نارنجی یا سفید)، خمیر ماهی سفید (عمدتاً ماهی سرپای)، خمیر ماهی قهوه‌ای، خمیر ماهی مخلوط، خمیر نهنگ، خمیر ماهی (استفاده از ضایعات مانند سر ماهی) تقسیم می‌شود.
دوم، بر اساس قسمت‌های مواد اولیه، می‌توان به خمیر ماهی کامل (استفاده از کل ماهی به عنوان مواد اولیه)، خمیر ماهی غنی‌شده، خمیر ماهی درشت، خمیر ماهی تنظیم‌شده، خمیر ماهی مخلوط و پودر ماهی تقسیم کرد. فرآیند تولید خمیر ماهی نیازمند مجموعه‌ای از تجهیزات پشتیبانی است. بسته به نوع تولید، تجهیزات دستگاه‌ها نیز متفاوت است.